علوم ایران

مطالب مکمل درس 13- 14- 15- 16 هشتم

برج طغرل

برج طغرل در شرق آرامگاه ابن بابویه در شهر ری واقع شده‌است و از آثار به جا مانده

از دوره سلجوقیان می‌باشد.ارتفاع برج حدود ۲۰ متر می‌باشد قطر داخلی 11متر

وقطر خارجی 15متر می باشد. به عقیده برخی ازکارشناسان این برج شبیه

عقربه‌های ساعت آفتابی بوده و می‌توان از روی تابش آفتاب بر روی کنگره‌های آن

زمان را تشخیص داد.  عده‌ای آن را آرامگاه طغرل بیک سلجوقی می‌دانند.  در لحظه

ظهر خورشید از درب جنوبی درست وسط برج می‌تابد.

گنبد علویان

گنبد علویان در چهار باغ علویان در نزدیکی میدان امامزاده عبدالله شهر همدان قرار

دارد.  این گنبد یکی از یادمانهای متعلق به اواخر دوره سلجوقیان در قرن ششم

هجری است که توسط خاندان علویان ابتدا به عنوان مسجد احداث شده بوده‌است.

در دوره‌های بعد با ایجاد سردابی در زیر زمین به مقبره آن خاندان تبدیل گردیده‌است. 

نمای داخلی گنبد علویان

گنبد غزنویان

مناره میل خسرو گرد

مناره خسروگرد واقع در ۱۰ کیلومتری غرب شهر سبزوار، مربوط به قرن ششم هجری قمری است. ارتفاع آن به

۳۸ مترمی‌رسد و در بالای آن دو رشته کتیبه کوفی و تزئینات لوزی شکل دیده می‌شود. تاریخ کتیبه به سال ۵۰۵

هجری قمری است.

برج های خراقان، قزوین

اين برج‏ها در يک کيلومتري روستاي حصار ارمني ـ از توابع خرقان غربي، و در 32

کيلومتري جادة قزوين ـ همدان قرار دارند. تمامي بنا به ضخامت 60 ساخته

شده،سپس روي آن پوششي تزئيني با آجر اجرا شده است. وجود همين نماي

آجري است که منظر برج را به صورت يکي از زيباترين و چشم‏گيرترين آثار معماري

قرن پنجم ايران درآورده است. در برج‏هاي خرقان مقبره‏هايي نيز وجود دارد که متعلق

به دو نفر به نام‏هاي «ابوسعيد بيجار پسر سعد» و «ابومنصر ايلتاي تي‏تکين» است

مسجد جامع ورامین

مسجد جامع ورامین یا مسجد جمعهٔ ورامین مسجدی قدیمی مربوط به دورهٔ ایلخانی

است و یکی از قدیمی ترین ساختمان های شهر ورامین است. ساختن مسجد در

دوره سلطان محمد خدابنده آغاز و در دوره پسرش به پایان رسیده است. گچبری

های این بنا از زیباترین نمونه های گچ بری ایرانی هستند.

جمعه‌مسجد (اردبیل)

این مسجد ازمهمترین وقدیمی‌ترین مساجد اسلامی ایران و آذربایجان به شمار

می‌رودکه درشهر اردبیل واقع شده است. دوره ساخت مسجد ‏مربوط به سلجوقیان

می‌باشد که کنار آتشکده ای قرار گرفته و ساختمان قبلی مسجد مربوط به آتشکده

بوده‌است جمعه مسجد شامل حیاط و ایوان و طاق باشکوهی بوده که در حمله

مغولها تخریب شده و فعلاً قسمتی از مسجد سالم است.

کاروانسرای شرف

در ۴۵ کیلومتری شهر سرخس است که به شیوه رازی ساخته شده و نام معمار آن

استاد محمد طرائقی سرخسی ذکر شده است. طبق مدارک و متون تاریخی بانی

بنای فعلی «شرف الدین ابوطاهربن سعدالدین عل القمی» است که مدتی

حکومتمرو و سرانجام صدرات سلطان سنجر را برعهده داشت. باتوجه به کتیبه موجود

بنای رباط به سال ۵۴۹ هجری قمری در زمان سلطان سنجرسلجوقی با مصالح آجر و

گچ ساخته شده‌است و بی‌شک یکی از شاهکارهای هنر ایرانی به شمار می‌رود.